Poprzednio pisałam o roli OKA w rozwoju mowy i komunikacji dziecka, dzisiaj kilka słów o roli RĘKI.
Jest ona równie ważna i razem z okiem tworzy zgrany duet komunikacyjny.
Ręka w procesie komunikacji:
2 – 4 miesiąc życia:
- dziecko wkłada ręce do ust
- za pomocą ręki bada i poznaje otoczenie – faktury, kształty, struktury przedmiotów
- za pomocą ręki wkłada do ust przedmioty, które uważnie bada dotykiem i smakiem
- potrafi utrzymać zabawkę i potrząsnąć nią oraz wprawiać w ruch zwisające zabawki
- posługuje się rękami i oczami jednocześnie np. widzi zabawkę i próbuje jej dotknąć – to bardzo ważna umiejętność w późniejszym procesie komunikacji
6 miesiąc życia:
- dziecko jest bardzo aktywne poznawczo – interesuje się różnymi przedmiotami
- notorycznie wkłada przedmioty do ust – w ten sposób poznaje strukturę, kształt, fakturę przedmiotów
- próbuje sięgnąć po przedmioty będące poza jego zasięgiem
- wyciąga ręce w kierunku zabawki lub innego przedmiotu, którym jest zainteresowane i chwyta je – przygląda się mu
- zaczyna przekładać przedmioty z jednej ręki do drugiej – jest to ważna umiejętność związana z przekraczaniem linii środka ciała i ruchem sakadowym oka, mająca wpływ na późniejszą komunikację i przenoszenie uwagi na dorosłego
Rewolucja 9 miesiąca:
- dziecko płynnie przenosi przedmioty z jednej ręki do drugiej
- potrafi pochwycić niewielkie przedmioty kciukiem i palcem wskazującym
- używa palców do wskazywania różnych przedmiotów
- używa palca wskazującego – w tym okresie dziecko zaczyna wskazywać palcem – najczęściej na przedmioty, które chce dostać. Początkowo może pokazywać całą rączką. Później wyodrębnia palec wskazujący
UWAGA!! Wskazywanie jest czymś innym niż sięganie i samodzielne ściąganie przedmiotów!! Wskazywanie ma intencję komunikacyjną wobec drugiego człowieka. Sięganie nie ma intencji komunikacyjnej.
3 etapy rozwoju wskazywania palcem: ( więcej na ten temat w artykule ”Wskazywanie palcem w rozwoju mowy i komunikacji” )
- wskazywanie na prośbę
- wskazywanie żądające
- Wskazywanie z przenoszeniem uwagi – nawiązywanie trójkąta uwagi – do tego niezbędny jest ruch sakadowy oka ( patrz artykuł „ Co ma oko do gadania”). Obserwuj czy dziecko przenosi uwagę z przedmiotu na osobę.
Do 15 miesiąca życia dziecko opanowuje wskazywanie palcem z intencją. Brak takiej umiejętności powinien być skonsultowany ze specjalistą.
Zgłoś się do specjalisty jeżeli twoje dziecko do 15 miesiąca życia:
- nie wkłada swoich rączek do buzi w pierwszych miesiącach życia
- nie chwyta i nie wkłada zabawek i innych przedmiotów do buzi w pierwszych miesiącach życia
- nie sięga po przedmioty, które są w jego pobliżu
- nie przenosi zabawek z jednej ręki do drugiej– umiejętność ta pojawia się w 9 miesiącu,jest związana z przekraczaniem linii środka ciała i ruchem sakadowym oka i ma wpływ na późniejszą komunikację i przenoszenie uwagi na dorosłego
- nie wskazuje palcem na przedmioty
- nie poszukuje rzeczy, które zostały schowane – nie posiada świadomości stałości przedmiotu
- nie wykonuje gestów, takich jak kręcenie lub potrząsanie głową, papa etc
- nie buduje wspólnego pola uwagi z dorosłymi lub robi to bardzo krótkotrwale
- traci umiejętności, które wcześniej wykazywało
Podsumowując – patrz na rękę dziecka. Obserwuj jak posługuje się ręką – czy dotyka przedmiotów, czy sięga po przedmioty, czy wskazuje. ĆWICZ Z DZIECKIEM UMIEJĘTNOŚĆ WSKAZYWANIA PALCEM.
Bibligrafia:
Kaczmarek L. , „Nasze dziecko uczy się mowy”, Wydawnictwo Lubelskie, 1988
Dosman C., Andrews D., Goulden K., 2012, Wiek występowania kamieni milowych we wczesnej ocenierozwoju dziecka, [w:] Medycyna Praktyczna. Pediatria, tłum. D. Stencel, 2014/01, Kraków,
Rogers S., Dawson G., Vismara L., 2015, Metoda wczesnego startu dla dziecka z autyzmem (ESDM),
Kraków.
Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym w Gdańsku; Beata Blok, Zofia Brzeska, Małgorzata Marszałek; AUTYZM APTECZKA PIERWSZEJ POMOCY; Gdańsk 2013
